प्रारब्धशुद्धी

||श्री||

||प्रारब्धशुद्धी||

आध्यात्मात प्रगती करायची असेल, तर प्रथम प्रारब्धशुद्धी करावी लागते. प्रारब्ध शुद्ध केल्याशिवाय आध्यात्मात कधीही प्रगती होत नाही. प्रारब्धाचे मुख्य तीन मुख्य भेद आहेत.

||संचित||

मानवाच्या चित्तामध्ये पूर्वीच्या हजारो जन्मांचे संस्कार साठलेले असतात. त्याचप्रमाणे पूर्वीच्या हजारो जन्मांतील कर्माचे व वासनांचे गाठोडे या चित्तामध्ये साठलेले असते. या गाठोडयाला 'संचित' असे म्हणतात.

||प्रारब्ध||

संचितामधून या जन्मी जे काही मानवाने भोगायचे आहे त्याला 'प्रारब्ध'असे म्हणतात. या प्रारब्धानुसारच माणसाला बुद्धी होत असते. म्हणून बुद्धिकर्मानुसारिणी म्हंटले जाते. 

||क्रियामाण||

या जन्मी मनुष्य जे काही कर्म करतो त्या कर्मास 'क्रियामाण' कर्म म्हणतात. अर्थात, हे क्रियामाण कर्म पुन्हा संचितात जमा होत असते. व संचिताचे गाठोडे वाढतच असते. म्हणून प्रत्येक कर्म करतांना नीट विचार करून कर्म करावे व आपल्याला पाप लागणार नाही याची दक्षता घ्यावी.

संचित, प्रारब्ध, आणि क्रियामाण यांचे कार्य कसे चालते ते पुढील उदाहरणावरुन लक्षात येईल.

समजा, एखाद्या मनुष्याने त्याला आपण डॉक्टर व्हावे असे वाटू लागते. याला म्हणतात प्रारब्ध. हे प्रारब्धच त्याला डॉक्टर होण्याची प्रेरणा देत राहते व मला डॉक्टर व्हायचे आहे अशी तीव्र इच्छा त्याच्या मनात निर्माण करते. डॉक्टर होण्यासाठी त्याचे प्रयत्न सुरु होतात. तो खुप मन लावून अभ्यास करु लागतो व एक दिवस डॉक्टर बनतो. याला म्हणतात 'क्रियामाण'.

आजही भारतात असे ज्योतिषी आहेत की, जे कुंडली पाहताच डॉक्टर होणार की, वकील होणार, इंजिनिअर होणार की, आचारी होणार, हे अचूक सांगतात. मानवी जीवनातील सर्व गोष्टी या प्रारब्धाधीन आहेत व आध्यात्मात प्रगती जर हवी असेल, तर मुळावर घाव घालणे अतिशय आवश्यक असते. ही प्रारब्धशुद्धी कशी करायची हे आता पाहूयात.

दररोज किमान दोन तास जप किंवा एखाद्या स्तोत्राचे पाठ करायला हवेत. (एक तास सकाळी व एक तास संध्याकाळी.) या साधनेने हळूहळू प्रारब्धशुद्धी व्हायला सुरवात होते.

||दान||

आपल्या उत्पन्नातील किमान २० टक्के रक्कम दानधर्मात खर्च करायला हवी. याने प्रारब्धाची शुद्धी होते व लक्ष्मी स्थिर होते. दानाने धनाची वृद्धी होते व केलेल्या कार्यात यश प्राप्त होते. वेद शास्त्रे व अठरा पुराणे या सर्वांमध्ये दानाचा महिमा वर्णन केलेला आहे. सर्वसाधारण ईश्वरी महिमा असा आहे की, एखाद्या घराण्यामध्ये लक्ष्मी जास्तीत जास्त ६० वर्षे राहते. घराण्यातील पूर्वज जर जास्तच पुण्यवान असतील, तर लक्ष्मी ७५ वर्षांपर्यंतसुद्धा राहते. या कालावधीत पुण्याईचा क्षय होत असतो. घराण्यामध्ये कोर्ट-कचेऱ्या,भांडणे, कलह, पिशाच्च शक्तींचा उपद्रव, अशा प्रकारचे त्रास सुरु होतात. शेवटच्या १०-२० वर्षात सर्व संपूण जाते. दारिद्र्य, अहंकार, अज्ञान व मूढता यांच्या खाईत ते घराणे लोटले जाते. लक्ष्मी निघून जाते व अहंकार, दारिद्र्य व दुर्गुण घराण्यात शिल्लक राहतात. धन, यश, किर्ती, ऐश्वर्य, विद्या,सत्ता, सौंदर्य, सामर्थ्य या सर्व गोष्टी पूर्वपुण्याइने प्राप्त होत असतात व पूर्वपुण्याई ही दैनंदिन मानवी जीवणामध्ये रोजच खर्च होत असते. याकरिता पुण्याई सतत वाढवीत राहणे आवश्यक असते. ईश्वरचिंतन व दान याने पुण्याई वाढत राहते. म्हणून सतत ईश्वरचिंतन व दान करत राहायला हवे. धनवानांनो ! या चंचल लक्ष्मीवर कधीही विश्वास ठेवू नका. अहंकार, घमेंड, स्वार्थ व लोभ अशा अनेक दुर्गुणांना बरोबर घेऊन ही लक्ष्मी आपल्या घरी येते. व ती जेव्हा जाते तेव्हा अनेक दुर्गुणांना आपल्या घराण्यात सोडून जाते, असे विद्वान लोकांचे म्हणणे आहे; परंतु खरी गोष्ट अशी आहे की, अपुऱ्या पुण्याईमुळे धन आल्यानंतर माणसाला अहंकार होतो व अहंकार सर्व दुर्गुणांना जन्म देतो. भरपूर पुण्याई असेल, तर खऱ्या अर्थाने लक्ष्मी प्रसन्न होते व लक्ष्मी प्रसन्न झाली असता ऐहिक, पारमार्थिक उन्नती होते. 

||निरपेक्षता||

अपेक्षा हे सर्व दुःखांचे मूळ आहे. कोणाकडून कसलीही अपेक्षा करु नये. अगदी परमेश्वराकडून कसलीही अपेक्षा करु नये. आध्यात्मात प्रगती होण्यासाठी निरपेक्षता या गुणाची जोपासना करणे अत्यंत आवश्यक असते. निःस्वार्थ बुद्धी जेव्हा परिपक्व होते. तेव्हा तिला निरपेक्षता म्हणतात. निरपेक्षतेने अखंड समाधान प्राप्त होते. अन्तःकरण इतके विशाल होते की, प्रत्यक्ष परमेश्वर ह्रदयात येऊन राहतो. अशा विशाल हृदयाच्या भक्तांविषयी श्री ज्ञाणेश्वर माऊली म्हणतात.....

ययापरी पार्था | माझिया भजनी आस्था || तरी तया ते मी माथा | मुकुट करी ||

अथवा

देखे साधक निघोनी जावे | मागा पाउलांची ओळ राहे || तेथे ठायी ठायी होये | आणिमादिक | नारायण हरी

नामप्रेमचिंतन 

*शंका*- प्रारब्ध निश्चित असतं, परंतु ते बदलता येतं. किंबहुना ते अनेकदा बदलतं सुद्धां...कसे?

➡

*श्रीराम:

आपण बँकेतून कर्ज काढलं की दर महिन्याचा हफ्ता ठरतो आणि ते सांगतात की १५ वर्षानंतर अमुक महिन्यात तुमचं कर्ज फिटेल व घराची तारण कागदपत्रं तुम्हाला परत मिळतील...

बँकेनें १०,००० रू. महिना भरणे अनिवार्य सांगितले आणि त्यानुसार विशिष्ट वर्षी, विशिष्ट महिन्यात घर मोकळे होईल, हे प्रारब्ध निश्चित केलं.

परंतु, तुम्ही जर काही वर्षांनंतर पगार वाढल्यानें जास्त हप्ता भरू लागलात तर वेळेच्या अगोदर घर मोकळं होईल. किंवा काही कोर्टाचा निकाल जिंकून मोठी रक्कम मिळाली तर एकरकमी पैसा भरून लगेच कर्जमुक्त व्हाल.

याचा अर्थ बँकेनं ठरवलेलं प्रारब्ध बदललं!

दुसरं उदाहरण बघुया...

एखादा गुन्हेगार २५ वर्षांसाठी तुरूंगात जातो. कोर्टानें हे त्याचं प्रारब्ध निश्चित केलं. परंतु, त्याची चांगली वागणूक दिसली तर त्याला १-२ वर्ष अगोदर मुक्त करतात. म्हणजेच प्रारब्ध बदललं!

अनेक लोकांना लुटणाऱ्या दरोडेखोराचं प्रारब्ध काय असतं?

"माझं प्रारब्ध अगोदरच लिहून ठेवलं आहे आणि जर ते कुणी बदलु शकत नाही तर मी नामस्मरण का करू?" असा प्रश्न जर वाल्या कोळीला पडला असता, तर आपल्याला उद्याचा पाडवा साजरा करता आला नसता!

एक लक्षात घ्यावं की, प्रारब्ध हे भुतकाळातील कर्मानें निश्चित होतं आणि भुतकाळ बदलता येत नसतो म्हणून त्यातून निर्माण झालेंलं प्रारब्ध सुद्धां बदलता येणार नाही, असं आपल्याला वाटतं!

परंतु, त्या प्रारब्धांत बदल करता येतो.

प्रारब्ध हे LIC policy सारखं असतं. त्यात भगवंतानें आपल्याला जो planनिश्चित केलेला असतो, तो flexible असतो, rigid नाही!

जसं कर्ज माफ होणार नाही, पण कर्जाची योजना, कर्जमुक्तीची वेळ हप्त्यानुसार बदलू शकते. गुन्हा माफ होणार नाही, पण गुन्ह्याची शिक्षा कमी किंवा जास्त होऊ शकते, त्याचप्रमाणें, प्रारब्ध पूर्णपणे पुसले जात नाही परंतु त्यात बदल करण्यासाठी भगवंतानें scope ठेवला आहे!

आपण प्रारब्धाची काळजी न करता आजचं कर्म असं करावं की त्यातून गतकर्माचं प्रारब्ध सुसह्य होईल!

आणि आज जर सदाचरण आणि धर्माचरण केलं तर विपरीत प्रारब्ध सुद्धां कल्याणकारी होईल!

श्रवण बाळाचा नकळत वध केल्यानें अंध माता-पित्याचा शाप मिळून दशरथ राजाला एक विपरीत प्रारब्धाचा धनी बनावं लागलं!

परंतु, सद्गुरू श्री वसिष्ठमुनींची सेवा आणि सदाचरणामुळें या विपरीत प्रारब्धाचं रुपांतर दिव्य प्रारब्धांत झालं. आणि निपुत्रिक दशरथ राजा परब्रम्ह परमात्म्याचा पिता बनला!

तेंव्हा, प्रारब्धानुसार आपल्या जीवनात येणारे अनपेक्षित प्रसंग आपल्या साधनेनें, सदाचरणानें भविष्यात कल्याणकारी ठरू शकते!

प्रारब्ध बदलणें हे भगवंताच्या हातांत नाही, परंतु एखाद्या समर्थ सद्गुरूंच्या कृपेनें ते प्रारब्ध मोक्षपदाला नेऊ शकते. त्यासाठी साधना मात्र निष्काम होणें जरूर आहे. नाहीतर सकाम साधनेमुळें आणखी नवीन प्रारब्ध निर्माण होऊन माणूस आणखी सुख-दुःखाच्या बंधनांत अडकू शकतो.

म्हणून, माझ्या सद्गुरूंनी सांगितलं म्हणून मी नाम घेईल या भावनेनं जो साधन करेल, त्याला 'गुरूकृपेनें' 'जन्म कर्म च में दिव्यम्' ची अनुभुती येईल!

         *("नामप्रेम" पुस्तकातून साभार)*

 *जानकी जीवन स्मरण जय जय राम* 

मी एक खादी भक्त -- खादीने कित्येक संभावना

खादी --कित्येक संभावना

लीना मेहेंदळे

मी खादी- भक्त आहे. त्याच्या अनेक कारणांपैकी सर्वात महत्वाचे कारण हे कि खादीचा स्पर्श आपल्या अंगाला सुखकारक असतो आणि सिंथेटिक कापडासारखा अपायकारक तर मुळीच नसतो. तसे पाहिले तर मिलमधील सुती कापड देखील अंगाला अपायकारक नसते पण खादीच्या स्पर्शाइतका सुखद स्पर्श त्याचा नसतो- खादीसारखा समशीतोष्ण म्हणजे थंडीत ऊब देणारा व उष्म्यांत थंडावा देणारा असा नसतो.

म्हणूनच जेंव्हा पंतप्रधान मोदी यांनी खादीबद्दल बोलायला सुरूवात केली तेव्हा मला सुखद आश्चर्य वाटले. तसे पाहिले तर कित्येक दशकांचे कांग्रेसचे सरकार जाऊन भाजपाचे सरकार केंद्रात आणि राज्यात आले असले तरी नवीन विचारसरणीत खादी ही काही मोठी प्राथमिकता वाटत नसेल. मोदींखेरीज इतर कोणीही खादीबद्दल बोललेले देखील नाही. पण मोदींच्या उल्लेखामुळे कदाचित हा विषय पुढे जाईल. याच कारणासाठी खादीच्या कॅलेंडरवर मोदी झळकावेत याचाही मला आनेद झाला होता.

मला खादीबद्दल आकर्षण निर्माण झाले ते किशोरवयात वाचलेल्या एका कादंबरीमुळे. भारतीय स्वातंत्र्यालढयाच्या पार्श्वभूमीवर तसेच बिहारमधील सामाजिक स्थिति दाखवणारी ही कादंबरी. नायक क्रान्तिवादी तर त्याची आई गांधीवादी. अल्पशिक्षित असूनही खादीच्या कामाला वाहून घेतलेली. एक दिवस तापाने फणफणत असतानाही ती आपले गाठोडे बांधून निघते तेंव्हा पोलिसांचा डोळा चुकवून चारच दिवसांसाठी घरी आलेला नायक तिला थांबवायचा प्रयत्न करतो- " एक दिवस नाही गेलीस तर कांय होईल?"

आई उत्तर देते- ''अरे, माझे वार ठरलेले आहेत. एका गावाला आठवड्यातून एकदाच जाणे होते. आता मी ज्या गावाला जाणार तिथल्या बायका वाट बघत असतील. मी जाऊन त्यांना आठवडाभर लागणारे पेळू देणार, त्यांनी मागल्या आठवड्यांत कातलेले सूत वजन करून, तपासणी करून घेणार त्यावर त्यांची मजूरी देणार तेंव्हा कुठे त्यांच्या घरांत चूल पेटेल. आज गेले नाही तर पुढचे आठ - दहा दिवस त्यांची पोरंबाळ उपाशी रहातील!"

माझ्या बालपणी बिहारमधील जी आर्थिक विपन्नता मी पाहिली आहे त्याचे प्रतिबिम्ब या संभाषणात होते, पण उपायही इथेच दिसत होता. तेंव्हापासून खादी, भारतीय व यूरोपीय वस्त्रोद्योग, भारताची कृषी व वस्त्र संस्कृती, उद्योग-क्रान्ति येण्याआधीच्या युरोपातील लोकर आधारित वस्त्रसंस्कृती, अमेरिकेत गुलामांच्या घामातून साकारलेला कापूस आधारित वस्त्रोद्योग, भारताची विकेंद्रित अर्थव्यवस्था व त्यातून ग्राम-स्वावलंबनावर आधारलेली संस्कृती, या सर्वांविषयी टप्प्या- टप्प्याने विचार मंथन सुरू झाले. या नवीन दृष्टीमुळे आचरणांत खादी आणली गेली. बिहारच्या प्रचंड उन्हाळ्यांत सुती साडया, हॅण्डलूम साडया आणि खादीचे सलवार कुर्ते पसंत पडू लागले आणि इतर कपडे तेवढे भावेनात. हा फरक कायम स्वरूपी झाला.

पुढे १९८४-८८ या काळात व माझी सरकारी पोस्ट म्हणजे सांगली -जिल्हाधिकारी व पश्चिम महाराष्ट्र विकास महामंडळाची कार्यकारी निर्देशक असताना आम्ही देवदासींसाठी आर्थिक पुनर्वसन प्रकल्प राबवायला घेतला. त्यात त्यांना कौशल्य प्रशिक्षण आणि पुढे उद्योजक म्हणून काम करण्याच्या सोय़ी करून देणे हे स्वरूप होते. एका गटाला आम्ही रेशीम उद्योगाचे प्रशिक्षण दिले. त्यामधे रीलींग म्हणजे कोषातून धागा काढणे, त्याला डबलिंग व ट्विस्टिंग या प्रक्रियेतून मजबूती आणणे , आडव्या बीम भरणे आणि प्रत्यक्ष रेशीम वस्त्र विणणे एवढया प्रकारांचे प्रशिक्षण होते. त्या निमित्त मी देशभर फिरले आणि रेशीम उद्योग सोबतच सूत-उद्योगाचाही अभ्यास केला. व्याप्ति पाहू गेल्यास भारतात सूत-उद्योगाची व्यप्ति ही रेशीम उद्योगापेक्षा लाख पटींनी जास्त आहे. पण त्या तुलनेत खादीचा वाटा अत्यल्प असा आहे.

या माझ्या अभ्यासाच्या काळांत दोन अफलातून गोष्टी झाल्या. आम्ही सुट्टीवर आसाम मधे फिरायला गेलो तेंव्हा तेथील रेशीम उद्योगही पाहिला. आसाम मधे सोमसाल या जंगलात वाढणाऱ्या वृक्षांवर वेगळ्या जातीचे रेशीम किडे पोसले जातात. त्यांना मोगा असे नांव आहे. त्यापासून धागा तयार करून मोगा सिल्कची वस्त्रे तसेच सुती वस्त्रे विणण्यासाठी घरोघरी छोटे हातमाग आहेत. नवीन मूल जन्माला आले की त्याला आयुष्यभर पुरतील एवढे कापड विणण्याचा संकल्प सोडला जातो. मूल मोठे होत जाते, कौशल्य शिकत जाते तसे त्याचाही सहभाग या कामात वाढत जातो.

त्यातील एक महत्वाचे काम होते शाळेत येता जाता टकळीवर सूत काढून देणे. चड्डीच्या एका खिशात गडुमधे ठेवलेली टकळी आणि शर्टाच्या वरच्या खिशात पेळू. मित्रांसमवेत गप्पा करत सूतकताई करत ही मुले जायची. मला खूप आश्चर्य वाटले. असे चालता चालता टकळीवर सूत कातायला आपणही शिकायचेच असे ठरले.

साधारण याच सुमारास सत्तरी उलटून गेलेल्या माझ्या वडिलांनी धरणगांव (खानदेश) ते पंढरपुर अशा पायी वारीत सामिल होण्याचे ठरवले. त्यांनी मनात घेतले की परावृत्त करणे अशक्यच. पण मी पंढरपुरला तुम्हाला घेण्यास येते असे त्यांना ठासून सांगितले.

वारी संपल्यावर त्यांनी खूप उत्साहाने आपला अनुभव कसा होता ते ऐकवले. सुमारे ८-१० लाख लोक ठिकठिकाणच्या गावांमधून पायी चालत सुमारे १५-२० दिवसांचा प्रवास करून पंढरीला येतात. साधी, देवभोळी, कष्टकरी माणस. हरिनामाचा जप चालू असतो. मग आम्ही बोलत बसलो - यांना चालता चालता टकळी वापरायला शिकवली तर ?

मग कित्येक वर्षे लोटली. आणि एक दिवस ती भन्नाट कल्पना अखिल भारतीय वारकरी संप्रदायाचे अध्यक्ष श्री प्रकाश बोधले महाराजांना आवडली. एक दिवस त्यांच्या हरिनाम सप्ताहाच्या उत्सवात त्यानी मला आवर्जून परभणीला बोलावले. तिथे कीर्तन ऐकायला आलेल्या स्त्रियांसमोर आम्ही दोघांनी ही कल्पना मांडली. त्यांचे सचिव शेंडगे यांनी परभणी येथेच खादी बोर्डातून निवृत्त झालेले श्री ज्ञानेश्वर मुंडे यांना शोधून आणले व त्यानीही या कामासाठी सूत्रधार म्हणून काम पहायचे कबूल केले. त्यांनी टकळीवर सूतकताई शिकवणारे दादाराव शिंदे गुरूजींना पण या कामात औढले. शिंदे गुरूजींनी टकळी सोबत पेटी चरख्याची कल्पना पण मांडली. हा पेटी चरखा पेटीसारखा उघड-मीट करता येतो. बंद केल्यावर खादी कुर्त्याच्या खिशांत मावेल एवढा आकार असतो. ते सर्व पाहून मी मुंबईला परत आले.

मग विचारचक्र सुरू झाले. मुंढेंनी चालवलेल्या बालभवन सार्वजनिक वाचनालयाच्या एका खोलीत सुमारे २० स्त्रियां प्रशिक्षणाला बसू शकतील. पण त्यांना टकळी पेटी-चरखे, पेळू इत्यादी लागेल. शिवाय चालत जातांना टकळीवर सूत कताईचे कांय? हे सर्व कांही आपण स्वतः शिकून न घेता इतरांना भरीला घालणे योग्य आहे का ? वगैरे वगैरे !

सुदैवाने पक्के गांधीवादी व खादीभक्त आणि मुंबई उच्च न्यायालयाचे निवृत्त न्यायमूर्ती आदरणीय चंद्रशेखर धर्माधिकारी यांची ओळख होती. त्यांच्याकडे हा विषय मांडला. ते अगदी भारावून गेले आणि उत्साहात पण आले. लगेच त्यांनी मुंबई वर्धा व परभणीला मुंढे यांना फोन लावले. मुंबईच्या खादी ग्रामोद्योग केंद्रातील एक कार्यकर्ता मला टकळी व पेटी चरख्यावर सूत कातायला शिकवेल ही व्यवस्था झाली. मुंढेबरोबर पूर्ण चर्चा करून त्यांची जबाबदारी, अडचणी इत्यादि बाबी ठरल्या. वर्ध्याला सेवाग्राम मधे फोन करून २० पेटीचरखे परभणीला पाठवायची सोय झाली. पुढे मला टकळी येऊ लागल्यावर स्वतःकडील एक छोटा गडू भेट म्हणून दिला. मी त्यामधे टकळीला स्थिरावून कारने, बसने किंवा रेल्वेने प्रवास करताना सूत काढू लागले. चालता-चालता सूतकताईचा सराव देखील करून झाला. मुंढे व शिंदे यांना त्यांच्या कामापोटी बारा हजार रूपये श्री धर्माधिकारी यांनी आपणहून पाठवले. शिवाय खादी उद्योगातील कोणत्याही अडचणी आल्या तर त्यांचा फोन फिरेल हा आधारही मिळाला.

अशा रीतिने परभणी येथे १५ महिला टकळी व पेटीचरख्याचे प्रशिक्षण घेऊ लागल्या. एव्हाना आषाढी एकादशी जवळ येऊ लागली होती. या प्रशिक्षणांत तयार झालेले सूत पंढरपुरी श्री विठ्ठलाला अर्पण करायचे अशी एक भावनिक योजना होती. शिकाऊ महिलांनी बरेच सूत कातून झाले होते. मुंढेंनी कल्पना मांडली कि सुताऐवजी वस्त्र तयार करून ते विठ्ठलाला अर्पण करावे. तसे केल्याने आषाढी एकादशीचा मुहूर्त गाठता आला नसता. मग कार्तिकी एकादशीचा मुहूर्त ठरला. मात्र त्या आधी पंढरपुरच्या वारीत बोधले महाराजांच्या दिंडीसोबत मी देखील पुणे-सासवड असा प्रवास केला. सासवड मुक्कामी परभणीच्या गोटातील सहा महिला आल्या होत्या. त्यांनी रात्री खूप मोठ्या वारकरी समुदायासमोर पेटीचरख्याचे प्रात्यक्षिक केले. मी देखील चालतांना टकळी वापरण्याचे प्रात्याक्षिक दाखवले. कित्येक वारकऱ्यांनी यांत रस दाखवला. पण वारीत त्यांच्याकडे असणाऱ्या एकूण ओझ्याचा विचार करता त्यांना टकळीवर सूतकताई जमेल का ही मलाच शंका आली. त्यावर निदान मुक्कामाच्या ठिकाणी भजन- कीर्तन ऐकतांना तरी ते टकळी किंवा चरख्याने सूतकताई करू शकतील असे त्यापैकी कांहीनी सुचवले. त्याच मुक्कामी वर्ध्याहून कांही मंडळी हात-करघा घेऊन प्रात्याक्षिके दाखवायला आली होती.

हे छोटे हातकरघे घरगुती वापरासाठी असतात व त्यावर २ फूट रूंदीचे कापड विणले जाऊ शकते. म्हणजे ज्या घरांत सूत काढले जाईल तिथेच ते विणून वस्त्र देखील तयार होऊ शकते. पण त्यांमधून, पंचे, टेबल मॅट्स असे छोटेखानी. काम होऊ शकते, रूंद पन्हा निघू सकत नाही.

असो. अशा प्राकरे, तऱ्हे-तऱ्हेच्या संभावनांचा विचार करत सासवड मुक्कामाची रात्र संपली आणि दुरऱ्या दिवशी दिंडी पुढे निघाली. मी पुण्याला परत आले.

परभणीच्या महिलागटाने काढलेल्या सुताचे वस्त्र करण्यासाठी मुंढेंना बराच त्रास झाला व नवीन गोष्टी कळल्या. कांही वर्षांपूर्वीपर्यंत खादी ग्रामोद्योग बोर्डातर्फे असे काढलेले सूत घेऊन त्याबदल्यात वस्त्र दिले जायचे ती पद्धत बंद झाली होती. वर्धा, नांदेड अशा खादीचे गढ म्हणवल्या जाणाऱ्या ठिकाणी पूर्वी सूत विकत घेतले जायचे तेही आता बंद झाले होते. मग परभणीच्या प्रशिक्षित महिला गटाने वर्षभर चरख्याचे काम कारायचे म्हटले तर त्यांना विक्रिची व्यवस्था कांय हा मुंढेंना प्रश्न पडला होता. त्यांच्या ओळखीमुळे आणि वारीबरोबर संबंध जोडला गेल्याने या वेळेपुरते तुमच्या सुताच्या समतुल्य कापड देतो असा वर्धा केंद्राकडून त्यांना दिलासा मिळाला. त्याप्रमाणे सुमारे १३ मीटर लांब व मोठ्या पन्ह्याचे कापड मिळाले. मग कार्तिकी एकादशीला आळंदी येथे माऊलींच्या समाधीवर त्या वस्त्राचा अर्पण सोहळा झाला. त्यावेळी श्री धर्माधिकारी, बोधले महाराज, मी, तसेच श्री उल्हास पवार, मुंढें, शेंडगे इत्यादी मंडळी हजर होते.

तसे पाहीले तर मी, बोधले महाराज, धर्माधिकारी व मुंढें वेगवेगळ्या गोष्टी साध्य करण्याचा प्रयत्न करीत होतो. पण चारी गोष्टीसाठी खादी ग्रामोद्योग बोर्डाच्या सहभागाची गरज होती. ती असेल तर चारी उद्दिष्टींची एकत्र पूर्तता होऊ शकत होती. मला आषाडी एकादशीसाठी जाणाऱ्या लाखो वारकऱ्यांची ऊर्जा सूत काढणे या तात्कालीक कार्यासाठी वापरली जावी असे वाटत होते. बोधले महाराजांना यातून अध्यात्माकडे एक पाऊल पुढे टाकलेले पहायचे होते. मुंढेंना यातून एखादे खादीचे उत्पादन केंद्र उभे रहावे असे वाटत होते तर धर्माधिकारी यांना खादीचा प्रचार व अधिक वापर अपेक्षित होता.

आमच्या प्रयत्नांना यश आले की नाही, किती टक्के यश किंवा अपयश मिळाले ही चर्चा मला आता तरी फारशी करायची नाही. पण एका वेगळ्या दिशेने वाटचाल करण्यासाठी चार वेगळे चिंतन करणाऱ्या व्यक्ती एकत्र येतात आणि एक प्रयोग करून पहातात, ही प्रयोगशीलता हाच आपल्या समाजाचा एक अमूल्य ठेवा आहे. यशाचा रस्ता त्यातूनच सुरू होतो.

------------------------------------------------------------------------

12 MEDICAL TESTS TO AVOID

Twelve medical tests and procedures now being questioned worldwide as unnecessary. 

Doctors are often criticized for prescribing unneeded tests and procedures  12 medical tests and procedures now being questioned worldwide as unnecessary and potentially cause — sometimes harmful results to patients. 
United States specialty societies representing more than 500,000 physicians developed lists of Five Things Physicians and Patients Should Question in recognition of the importance of physician and patient conversations to improve care and eliminate unnecessary tests and procedures. 

12 MEDICAL TESTS TO AVOID 

01. Avoid Inducing Labor or C-Section Before 39 Weeks 
Delivery prior to 39 weeks is associated with increased risk of learning disabilities, respiratory problems and other potential risks. While sometimes induction prior to 39 weeks is medically necessary, the recommendation is clear that simply having a mature fetal lung test, in the absence of appropriate clinical criteria, is not an indication for delivery. (American College of Obstetricians and Gynecologists; American Academy of Family Physicians) 

02. Avoid Routine Annual Pap Tests 
In average-risk women, routine annual Pap tests (cervical cytology screenings) offer no advantage. (American College of Obstetricians and Gynecologists) 

03. Avoid CT Scans To Evaluate Minor Head Injuries 
Approximately 50 percent of children who visit hospital emergency departments with head injuries are given a CT scan. CT scanning is associated with radiation exposure that may escalate future cancer risk. CT technology exposes patients to approximately 100 times the radiation of a standard chest X-ray which itself increases the risk of cancer. The recommendation calls for clinical observation prior to making a decision about needing a CT. (American Academy of Pediatrics) 

04. Avoid Stress Tests Using Echocardiographic Images 
The recommendation states that there is very little information on the benefit of using stress echocardiography in asymptomatic individuals for the purposes of cardiovascular risk assessment, as a stand-alone test or in addition to conventional risk factors. (American Society of Echocardiography) 

05. Avoid Prescribing Type 2 Diabetes Medication To Achieve Tight Glycemic Control 
The recommendation states that there is no evidence that using medicine to tightly control blood sugar in older diabetics is beneficial. In fact, using medications to strictly achieve low blood sugar levels is associated with harms, including higher mortality rates. (American Geriatrics Society) 

06. Avoid EEGs (electroencephalography) on Patients With Recurrent Headaches. 
Recurrent headache is the most common pain problem, affecting up to 20 percent of people. The recommendation states that EEG has no advantage over clinical evaluation in diagnosing headache, does not improve outcomes, and increases costs. (American Academy of Neurology) 

07. Avoid Routinely Treating Acid Reflux 
Anti-reflux therapy, which is commonly prescribed in adults, has no demonstrated effect in reducing the symptoms of gastroesophageal reflux disease (GERD) in infants, and there is emerging evidence that it may in fact be harmful in certain situations. (Society of Hospital Medicine) 
ADDITIONAL MEDICAL TESTS TO BE AVOIDED 

08. Avoid Lipid Profile Tests 
Lipid Profile test checks various parameters of blood, such as cholesterol (good or high density lipoprotein as well as bad or low density lipoprotein) and triglyceride levels. Several scientific papers have proven that people with high so-called “bad” LDL cholesterol live the longest and there is noow a large number of findings that contradict the lipid hypothesis that cholesterol has to be lowered at all. 

09. Avoid Mammograms 
Mammograms and breast screening have had no impact on breast cancer deaths and have actually been found to increase breast cancer mortality. With toxic radiation, mammogram testing compresses sensitive breast tissue causing pain and possible tissue damage. To make matters worse, the false negative and false positive rates of mammography are a troubling 30% and 89% respectively. Another concern is that many breast cancers occur below the armpits; however, mammography completely misses this auxiliary region, viewing only the breast tissue compressed between two plates of glass. Considering these drawbacks, breast thermography should be given closer consideration. Thermography is a non-invasive and non-toxic technique which can detect abnormalities before the onset of a malignancy, and as early as ten years before being recognized by mammography. This makes it much safer and potentially life-saving health test for women who are unknowingly developing abnormalities, as it can take several years for a cancerous tumor to develop and be detected by a mammogram. 

10. Avoid PSA Testing 
A PSA blood test looks for prostate-specific antigen, a protein produced by the prostate gland. High levels are supposedly associated with prostate cancer. The problem is that the association isn’t always correct, and when it is, the prostate cancer isn’t necessarily deadly. Nearly 20 percent of men will be diagnosed with prostate cancer, which sounds scary, but only about 3 percent of all men die from it. The PSA test usually leads to overdiagnosis — biopsies and treatment in which the side effects are impotence and incontinence. Moreover, there is some evidence which suggests that biopsies and treatment actually aggravate prostate cancer. During a needle biopsy, a tumor may need to be punctured several times to retrieve an amount of tissue that’s adequate enough to be screened. It is believed that this repeated penetration may spread cancer cells into the track formed by the needle, or by spilling cancerous cells directly into the bloodstream or lympathic system. 

11. Avoid Routine Colorectal Cancer Screening 
Colorectal cancer screening often results in unnecessary removal of benign polyps which are of no threat to patients and the risks of their treatment or removal far exceed any benefit. The evidence is insufficient to assess the benefits and harms of computed tomographic colonography and fecal DNA testing as screening modalities for colorectal cancer. 

12. Avoid DEXA 
Dual energy X-ray absorptiometry (DEXA or DXA) in a technique developed in the 1980s that measures, among many things, bone mineral density. The scans can determine bone strength and signs of osteopenia, a possible precursor to osteoporosis. Limitations abound, though. Measurements vary from scan to scan of the same person, as well as from machine to machine. DEXA doesn’t capture the collagen-to-mineral ratio, which is more predictive of bone strength than just mineral density. And higher bone mineral density doesn’t necessarily mean stronger bones, for someone with more bone mass will have more minerals but could have weaker bones.